Uregulowania dotyczące upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, potocznie zwanej upadłością konsumencką, znajdziemy w ustawie Prawo upadłościowe i naprawcze.
Przepisy prawa upadłościowego i naprawczego nakazują prowadzić postępowanie wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej w taki sposób, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym, a jeśli jest to możliwe zaspokoić roszczenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Postępowanie o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może być prowadzone także wtedy, gdy dłużnik ma tylko jednego wierzyciela.
Postępowanie upadłościowe w stosunku do osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej rozpoczyna się wraz ze złożeniem wniosku do sądu o ogłoszenie upadłości. Wniosek ten co do zasady powinien zostać złożony elektronicznie za pomocą systemu elektronicznego KRZ – Krajowy Rejestr Zadłużonych. Jeśli sąd uwzględni wniosek dłużnika, wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym zawiera wszystkie niezbędne informacje dla przeprowadzenia dalszych czynności, m. in. wzywa wierzycieli do zgłaszania wierzytelności w terminie 30 dni od obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W tym miejscu warto wskazać, że od 2020 r. przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej uległy znacznej liberalizacji.
Obecnie o ogłoszeniu upadłości decyduje przede wszystkim stan niewypłacalności dłużnika, a nie ocena zawinienia dłużnika w doprowadzeniu lub pogłębieniu stanu zadłużenia. Ewentualne niewłaściwe zachowania dłużnika będą badane na etapie ustalenia planu spłat wierzycieli i mogą powodować wydłużenie planu spłaty wierzycieli.
Następnie ustalany jest plan spłaty wierzycieli. Ustalając go sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego oraz konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu. W planie tym sąd ustala czas, w jakim upadły powinien spłacić wierzycieli. Sąd może także umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.
Pamiętać należy, że nie wszystkie zobowiązania ulegają umorzeniu. Zgodnie z ustawą nie podlegają umorzeniu zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu. Samo zaś postępowanie może zostać umorzone na wniosek upadłego. Ponadto, jeżeli upadły nie wskaże lub nie wyda syndykowi całego majątku, niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków, sąd, z urzędu albo na wniosek syndyka lub wierzyciela, po wysłuchaniu upadłego, syndyka, a w razie potrzeby także wierzycieli, umarza postępowanie, chyba że uchybienie przez upadłego ciążącym na nim obowiązkom nie jest istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Sąd umarza także postępowanie, jeżeli zostanie ujawnione, że dane podane przez dłużnika we wniosku o ogłoszenie upadłości są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
W przypadku ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły musi składać sprawozdanie z wykonania planu.
Wykonanie przez upadłego planu spłaty wierzycieli jest warunkiem koniecznym do umorzenia jego pozostałych zobowiązań, albowiem po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. Po uprawomocnieniu się postanowienia jego odpis wysyłany jest do KRS celem wykreślenia byłego upadłego z rejestru dłużników niewypłacalnych.
Inną drogą do osiągnięcia celów postępowania upadłościowego może być zawarcie układu. Zwołuje się wówczas zgromadzenie wierzycieli, a układ może zostać przyjęty wyłącznie za zgodą upadłego.
Podstawa prawna:
– ustawa z dnia 28 lutego 2003 Prawo upadłościowe i naprawcze
Chcesz dowiedzieć się więcej o upadłości konsumenckiej? Potrzebujesz pomocy prawnej, a nie jesteś w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej? Możesz skorzystać z darmowej porady w punktach nieodpłatnych porad prawnych i obywatelskich m.in. w Starostwie Powiatowym w Gorzowie Wlkp. adres: budynek starostwa przy ul. J. Pankiewicza 5-7, pok. 116, punkty czynne pon.-pt.: w godz.: 7:30-15:30. Więcej na www.edukacja-prawna.info.pl/powiat-gorzowski
Artykuł powstał w ramach realizowanego przez Stowarzyszenie CIVIS SUM zadania publicznego pt.: „Prowadzenie punktu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz realizacja zadań z zakresu edukacji prawnej na terenie powiatu gorzowskiego w 2024 r.” finansowanego ze środków przekazanych przez Powiat Gorzowski.