Ubezwłasnowolnienie, postępowanie o ubezwłasnowolnienie i doradca tymczasowy.
Orzeczenie ubezwłasnowolnienia skutkuje powstaniem stanu ograniczonej zdolności do czynności prawnych lub braku zdolności do czynności prawnej osoby ubezwłasnowolnionej. Takie postanowienie ma charakter konstytutywny, czyli prawnie kształtujący, tworzący nowe prawa i obowiązki. Postanowienia o ubezwłasnowolnieniu może być uchylone, jeśli ustaną przyczyny jego ustanowienia. Samo postępowanie o ubezwłasnowolnienie przed sądem wszczynane jest na wniosek. Może on być złożony przez małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, jej krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo, przez jej przedstawiciela ustawowego oraz przez samą osobę, której ubezwłasnowolnienia wniosek dotyczy. Jednak samo złożenie wniosku o ubezwłasnowolnienie i toczące się w tej sprawie postępowanie nie przesądza o wydaniu postanowienia o ubezwłasnowolnieniu danej osoby. Sąd musi przeprowadzić postępowanie dowodowe z udziałem zainteresowanego, biegłych lekarzy oraz innych uczestników postępowania.
Wyróżniamy ubezwłasnowolnienie całkowite i częściowe. Ubezwłasnowolnienie całkowite polega na całkowitym pozbawieniu człowieka zdolności do czynności prawnych. Może być one orzeczone wobec osoby, która ukończyła 13 lat i która nie ma możliwości kierowania swoim postępowań. Może być to spowodowane chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym oraz innymi zaburzeniami psychicznymi, pijaństwem, czy narkomanią. Ubezwłasnowolnienie całkowite traktowane jest jako środek konieczny i może być stosowane tylko wtedy, gdy ochrony interesu osoby fizycznej nie da się zapewnić w stopniu właściwym przy zastosowaniu innych normatywnych instytucji ochronnych, np. ubezwłasnowolnienia częściowego lub kuratora dla osoby niepełnosprawnej. Natomiast ubezwłasnowolnienie częściowe różni się od ubezwłasnowolnienia całkowitego tym, że skutkiem ubezwłasnowolnienia częściowego jest powstanie stanu ograniczonej zdolności do czynności prawnych. Następną różnicą jest to, że dotyczy to tylko osób pełnoletnich. W ramach toczącego się postępowania o ubezwłasnowolnienie może zostać ustanowiony doradca tymczasowy, zarówno z urzędu jak i na wniosek. Doradca tymczasowy może być ustanowiony tylko i wyłącznie dla pełnoletniej osoby, wobec której toczy się postępowanie o ubezwłasnowolnienie. Celem tego jest ochrona osoby, której dotyczy postępowanie. W żadnym wypadku nie może być on ustanowiony w interesie wierzycieli tej osoby i jej najbliższych. Na doradcę tymczasowego może zostać powołany małżonek, krewny lub inna osoba bliska. Sąd wybierając osobę, która nim zostanie powinien kierować się następującą kolejnością. Jako pierwszy powinien zostać powołany małżonek. W następnej krewny i w ostatniej kolejności inna osoba bliska.
Do obowiązków doradcy należy:
• wyrażanie zgody na zaciąganie zobowiązań lub rozporządzenie prawem osoby, wobec której toczy się postępowanie o ubezwłasnowolnienie,
• działanie w procesie, których nie może dokonać osoba przez niego reprezentowana,
• reprezentowanie osoby, wobec której toczy się postępowanie o ubezwłasnowolnienie,
• zarząd majątkiem, wobec której toczy się postępowanie o ubezwłasnowolnienie, gdy sąd opiekuńczy tak postanowi.