O wszczęciu postępowania egzekucyjnego dłużnik dowiaduje się od komornika poprzez nadane listem pismo lub przez wręczane osobiście zawiadomienie przy pierwszej czynności egzekucyjnej. Jednak sama wizyta komornika może już być niezapowiedziana. Komornik wykonuje czynności terenowe od poniedziałku do soboty w dni robocze i w godzinach 7:00-21:00. Należy również pamiętać, że zamiast komornika u dłużnika może się pojawić także asesor komorniczy lub aplikant komorniczy. Jeżeli dłużnik tego zażąda komornik, asesor lub aplikant, muszą okazać mu legitymacje.
Komornik musi przestrzegać pewnych ustalonych prawnie zasad. Wykonywanie egzekucji komorniczej nie może sprawić, że dłużnik i jego rodzina, którą ma na utrzymaniu, znajdzie się w sytuacji bez środków do życia. Dlatego prawnie egzekucji nie mogą podlegać, np.:
1) przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla dłużnika i jego domowników, chyba że są to przedmioty, których wartość znacznie przekracza przeciętną wartość nowych przedmiotów danego rodzaju;
2) pościel, bielizna i ubranie codzienne, w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
3) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca.
Jeśli chodzi o wynagrodzenie, komornik może je zająć tylko w określonej wysokości. Kwota wolna od zajęcia komorniczego w 2023r. wynosi 3490zł brutto i komornik sądowy może zabrać tylko nadwyżkę, ponad tę sumę. Nie dotyczy to jednak dłużników alimentacyjnych. W ich przypadku komornik może zająć 60 % wynagrodzenia. Ważnym jest, że dany dłużnik ma obowiązek przyjąć komornika. Gdy to konieczne komornik może nawet wezwać do pomocy policję. W razie zadawanych pytań, należy przekazać komornikowi wszystkie niezbędne informacje, a jeżeli jest taka możliwość to określić przed komornikiem możliwości spłaty zadłużenia. Przy czynnościach komornika nie musi być obecny dłużnik osobiście. Ich świadkami mogą być też inne osoby, ale tylko takie które posiadają pełną zdolność do czynności prawnych. Wizyta komornika może się też odbyć w nieruchomości osoby trzeciej, jeżeli tam właśnie mieszka dłużnik. W tym przypadku zajęciu podlegają rzeczy, które wedle jego uznania prawdopodobnie należą do dłużnika.
Zajętych rzeczy komornik nie musi ze sobą zabierać. Komornik może je pozostawić w dozorze dłużnika, ale tylko jeżeli ten wyrazi na to zgodę. Dłużnik może wtedy korzystać z rzeczy, ale w taki sposób, by nie utraciły one swojej wartości. Dłużnik powinien je chronić przed uszkodzeniem. Komornik może również zajmować nieruchomości. Po zajęciu, komornik wykonuje opis i oszacowanie. W ramach tej czynności biegły sądowy, rzeczoznawca majątkowy wycenia nieruchomość i określa jej wartość rynkową. Cena wywoławcza, za którą nieruchomość można nabyć w pierwszej licytacji, wynosi ¾ oszacowanej wartości nieruchomości.
Egzekucja z nieruchomości jest prowadzona przez komornika, aż do momentu zakończenia licytacji. Dalsze czynności związane z daną nieruchomością prowadzi sąd. Po zajęciu nieruchomości, nieważne są wszystkie obciążenia dokonane na niej przez dłużnika. W tym – rozporządzenie opróżnionym miejscem hipotecznym. Jeżeli zostanie wpisana hipoteka przymusowa, zabezpieczona nią wierzytelność traci pierwszeństwo zaspokojenia przewidzianego dla należności zabezpieczonych hipotecznie. Nieważne są także czynności użyczenia, leasingu, najmu oraz dzierżawy na nieruchomości zajętej.
Podstawa prawna:
– ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz.U. 2022 poz. 2224),
– ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 2021 poz. 1805).