Prawidłowe stosunki rodziców z dzieckiem reguluje Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Są oni obowiązani do wzajemnego szacunku i wsparcia, które może przybierać różne formy – stanowić wsparcie finansowe, ale również emocjonalne i natury osobistej. Obowiązek ten trwa przez całe życie, też niezależnie od tego, czy rodzicom przysługuje względem dziecka władza rodzicielska. Z kolei postać wsparcia dziecka względem rodziców przyjmuje postać chociażby pomagania w prowadzeniu gospodarstwa domowego, a jeśli dziecko pracuje i uzyskuje z tego tytułu dochody, powinno część nich przeznaczać na pokrycie kosztów utrzymania rodziny.
Rodzicom, aż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości przysługuje władza rodzicielska, o ile nie zostaną jej pozbawieni. W jej ramach rodzice sprawują nad dzieckiem pieczę, zarządzają jego majątkiem oraz zajmują się jego wychowaniem. Muszą jednak przy tym szanować prawa dziecka oraz jego godność. Przykładem sprawowania pieczy nad dzieckiem jest na początku – nadanie mu imienia w urzędzie stanu cywilnego. Wybierając imię dla dziecka trzeba mieć na uwadze, że nie może to być imię, które stanowi zdrobnienie, jest ośmieszające, nieprzyzwoite lub nie wskazuje na płeć dziecka i w powszechnym znaczeniu nie jest przypisane do żadnej płci.
Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, ale nie muszą każdej decyzji podejmować wspólnie. Każdemu z nich przysługuje ona w pełnym stopniu i każdy z nich ma prawo do samodzielnego podejmowania czynności dotyczących osoby i majątku dziecka. Jednak w odniesieniu do spraw dla dziecka istotnych, rodzice muszą już decydować razem. Przykładem takich spraw będzie np. kwestia leczenie dziecka, wyboru szkoły, czy wyjazdu za granicę. W przypadku braku porozumienia rodziców w tym temacie, decyzję podejmuje sąd opiekuńczy. Orzeczenie zastępuje tylko decyzję rodziców w danej sprawie. Jeśli po jego wydaniu, podejmą oni w końcu wspólną, zgodną decyzję, może ona zastąpić tą, którą wydał sąd.
Kto według prawa jest rodzicem dziecka? Matką jest kobieta która dziecko urodziła. Jeśli chodzi o ojca dziecka, to ustalenie konkretnego ojcostwa możliwe jest na trzy sposoby. Pierwszym z nich jest domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki, które odnosi się do sytuacji, w której matka dziecka pozostaje w związku małżeńskim podczas jego narodzin.
Reguluje to art. 62 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, który w §1 głosi: „Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.” Domniemanie to można obalić wskutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
Dwa pozostałe sposoby ustalenia ojcostwa odnoszą się już do dzieci pozamałżeńskich i jest to uznanie dziecka oraz sądowe ustalenie ojcostwa. Uznanie dziecka polega na oświadczeniu mężczyzny, w którym przyznaje się do bycia ojcem dziecka. Oświadczenie może złożyć mężczyzna mający zdolność do czynności prawnych, przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Sądowe ustalenie ojcostwa wykorzystywane jest w sytuacji, w której nie ma porozumienia pomiędzy rodzicami dziecka, a do uznania ojcostwa w urzędzie stanu cywilnego nie doszło. Może go zażądać dziecko, matka lub domniemany ojciec.
Podstawa prawna:
– ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359),
– ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks Cywilny (Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).