Windykator może kojarzyć się z komornikiem, ale nie można postawić między nimi znaku równości. Łączy ich fakt, że oboje zajmują się odzyskiwaniem należności od dłużnika, ale nie są to zawody tożsame. Komornik prowadzi egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego, czyli tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadawaną przez sąd. Windykator działa na polu zupełnie pozasądowym. Dopiero po bezskutecznym staraniu się o spłatę zobowiązań dłużnika, windykator może wystąpić o to do sądu. Po uzyskaniu wspomnianego tytułu wykonawczego może złożyć wniosek egzekucyjny do komornika i to on, po wszczęciu postępowania egzekucyjnego będzie zajmował się ściągnięciem zaległego długu. Windykatorem być osoba zatrudniona na umowę o pracę, zlecenie lub prowadząca własną działalność gospodarczą w zakresie windykcji.
Zgodnie z prawem windykator nie posiada uprawnień przysługujących komornikowi. W praktyce działania windykatorów polegają zazwyczaj na dzwonieniu do dłużnika lub wysyłaniu listów ponaglających do spłaty zadłużenia. Może się jednak zdarzyć tak, że windykator zdecyduje się złożyć dłużnikowi wizytę domową. Należy pamiętać, że w takiej sytuacji absolutnie nie może on:
- zajmować majątku dłużnika,
- spisywać majątku dłużnika,
- wywieszać informacji o zadłużeniu dłużnika w miejscu publicznym,
- wejść do mieszkania bez zgody dłużnika,
- podejmować rozmów z innymi osobami o zadłużeniu dłużnika,
- naruszać dobra osobiste i godność dłużnika, np. zastraszać,
- informować pracodawcę lub współpracowników dłużnika o jego zadłużeniu,
- przekazywać dłużnikowi fałszywych informacji o konsekwencjach niespłacania długu, np. pozbawienia wolności za niespłacenie długu.
Jeśli windykator dopuści się jednej z tych czynności, mamy do czynienia z przekroczeniem przysługujących mu praw. W takiej sytuacji zaleca się jak najszybsze powiadomienie o tym fakcie policji lub prokuratury. Natomiast, jeżeli przepisy prawa narusza cała firma windykacyjna mamy prawo zawiadomić o tym Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Zdarza się, że firmy windykacyjne kupują od instytucji finansowych długi i odzyskują je na własny rachunek. Bardzo często takie długi są przedawnione i sprzedane za bezcen. Takie firmy bazują na niewiedzy dłużnika odnośnie przedawnień i próbują uzyskać spłatę takiego długu. Często skutecznie, dlatego gdy otrzymamy list od firmy windykacyjnej, najpierw sprawdźmy czy egzekwowany dług nie jest przedawniony.
Podstawa prawna: Ustawa o komornikach sądowych, Kodeks postępowania cywilnego.