Seniorzy, którzy chcą wyjechać w dalszą podróż, mogą liczyć na ulgi w cenach biletów autobusowych i kolejowych. Dotyczą one jednak tylko klasy drugiej w pociągach. Za podróż w wagonie pierwszej klasy należy odpowiednio dopłacać.
Emeryci i renciści, którzy pracowali na kolei lub w przedsiębiorstwie organizującym transport zbiorowy, a także członkowie ich rodzin, nie korzystają z ulg powszechnie dostępnych. Tym osobom mogą zostać przeznaczone ulgi specjalne, wprowadzone przez poszczególnych przewoźników.
Wszystkie wymieniane ulgi na bilety autobusowe nie dotyczą komunikacji miejskiej. Omawiane poniżej przywileje dotyczą zatem tylko tych seniorów, którzy wybierają się w dalszą podróż.
Podeszły wiek często wiąże się z problemami zdrowotnymi, które uprawniają do posiadania orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji. Obecnie nie przyznaje się już grup inwalidzkich (od I do III), jednakże osoby, którym dawnej przyznano I grupę inwalidzką – a orzeczenie to ciągle jest aktualne -są traktowane jako całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji (są to osoby starsze wymagające stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych). Całkowita niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji odpowiada dawnej I grupie inwalidzkiej. Niezdolność do samodzielnej egzystencji jest orzekana przez lekarzy orzeczników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Do dwóch przejazdów w ciągu roku z ulgą 37% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych uprawnieni są emeryci i renciści oraz ich współmałżonkowie na których pobierane są zasiłki rodzinne.
Cywilne niewidome ofiary wojny mają prawo do ulgi 78% na bilety jednorazowe na kolei i autobusem (w pociągach osobowych i pospiesznych oraz autobusach w komunikacji zwykłej, przyspieszonej i pospiesznej). Należy jednak zauważyć, że jeśli osobie starszej, która jest niewidoma bądź posiada inny tytuł do statusu osoby niepełnosprawnej (niezdolnej do samodzielnej egzystencji), towarzyszy opiekun lub przewodnik to tenże asystent niepełnosprawnego seniora ma prawo do ulgi w wysokości 95% na przejazdy koleją i autobusem.
Standardowa wysokość ulgi w cenie przejazdów pociągami osobowymi oraz autobusami komunikacji zwykłej, dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, wynosi 49% (przy zakupie biletów jednorazowych). Jeśli jednak osoby te będą jechać innymi rodzajami pociągów/autobusów to ich ulga wyniesie jedynie 37%.
Osoby niewidome uznane za niezdolne do samodzielnej egzystencji mogą jednak liczyć na ulgę w wysokości aż 93% w przejazdach pociągiem osobowym bądź autobusem w komunikacji zwykłej (przy zakupie biletów jednorazowych oraz imiennych miesięcznych). Jazda pociągami i autobusami innych rodzajów umożliwia skorzystanie z ulgi jedynie w wysokości 51%. Osoby niewidome, jeśli nie są uznane za osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji, mają prawo do ulgi 37% na przejazdy wszelkiego rodzaju autobusami i pociągami (na podstawie biletów jednorazowych lub miesięcznych imiennych).
Samo posiadanie tytułu do ulgowego przejazdu nie wystarcza do podróży. Konieczne jest posiadanie przy sobie dokumentów poświadczających prawo seniora do tej ulgi. Wykaz odpowiednich dokumentów jest określony w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 6 ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami
publicznego transportu zbiorowego z dnia 20 czerwca 1992 r. Emeryci i renciści (oraz ich żony/mężowie) muszą wylegitymować się dowodem osobistym oraz specjalnym zaświadczeniem o prawie do ulgi. Zaświadczenie takie można uzyskać w wymienionych niżej instytucjach. Uzyskają je zarówno członkowie tych organizacji, jak i wszyscy pozostali emeryci/renciści.
Do kogo należy zwrócić się po zaświadczenie o prawie do ulgowego przejazdu pociągiem dla emerytów, rencistów i ich współmałżonków?
- terenowe jednostki Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów;
- regionalne komisje emerytów i rencistów NSZZ„Solidarność”;
- Niezależny Krajowy Związek Zawodowy w Polsce „Solidarność Weteranów Pracy”;
- Zarząd Główny i oddziały terenowe Stowarzyszenia Emerytów i Rencistów„Solidarność – 80″;
- wojewódzkie i regionalne rady weteranów pracy Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych;
- Niezależny Związek Przyszłych i Obecnych Emerytów i Rencistów „Weterani Pracy”;
- oddziały wojewódzkie Stowarzyszenia Emerytów i Rencistów Resortu Spraw Wewnętrznych;
- zarządy i koła Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego;
- okręgowe sekcje emerytów i rencistów Związku Nauczycielstwa Polskiego;
- Związek Zawodowy Pracowników Najwyższej Izby Kontroli;
- Komisję Krajową i zarządy regionów Chrześcijańskiego Związku Zawodowego „Solidarność” im. Księdza Jerzego Popiełuszki;
- zarządy wojewódzkie Związku Emerytów i Rencistów Pożarnictwa Rzeczypospolitej Polskiej;
- oddziały wojewódzkie Związku Żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego;
- terenowe jednostki Krajowego Związku Emerytów i Rencistów Służby Więziennej.
Osoby uznane za niezdolne do samodzielnej egzystencji, aby skorzystać z ulg 49% i 37% muszą wylegitymować się następującymi dokumentami (poza dowodem tożsamości):
- wypis z treści orzeczenia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, stwierdzający zaliczenie do I grupy inwalidów;
- wypis z treści orzeczenia: wojskowej komisji lekarskiej, komisji lekarskiej podległej Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji albo Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego albo Szefowi Agencji Wywiadu, stwierdzający zaliczenie do I grupy inwalidztwa;
- orzeczenie lekarza orzecznika ZUS albo wypis z treści orzeczenia lekarza orzecznika ZUS stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji albo niezdolność do samodzielnej egzystencji;
- orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji albo niezdolność do samodzielnej egzystencji;
- zaświadczenie ZUS, stwierdzające zaliczenie wyrokiem sądu do I grupy inwalidów bądź uznanie niezdolności do samodzielnej egzystencji;
- wypis z treści orzeczenia lekarza rzeczoznawcy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), stwierdzający niezdolność do samodzielnej egzystencji;
- wypis z treści orzeczenia komisji lekarskiej KRUS, stwierdzający niezdolność do samodzielnej egzystencji;
- zaświadczenie KRUS, stwierdzające zaliczenie wyrokiem sądu do I grupy inwalidów bądź uznanie niezdolności do samodzielnej egzystencji;
- legitymacja emeryta – rencisty wojskowego wydana przez właściwy organ emerytalny podległy Ministrowi Obrony Narodowej, z wpisem o zaliczeniu do I grupy inwalidztwa;
- legitymacja emeryta – rencisty policyjnego wydana przez właściwy organ emerytalny podległy odpowiednio ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, Ministrowi Sprawiedliwości albo Ministrowi Obrony Narodowej, z wpisem o zaliczeniu do I grupy inwalidztwa lub stwierdzającym niezdolność do samodzielnej egzystencji;
- legitymacja osoby niepełnosprawnej, stwierdzająca znaczny stopień niepełnosprawności, wystawiona przez uprawniony organ.
Osoby niewidome, ale nie zaliczanie do osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, powinny okazać dokument stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy albo inwalidztwo II grupy, z powodu stanu narządu wzroku (dokumenty jak wyżej). Może to być również legitymacja osoby niepełnosprawnej (umiarkowana niepełnosprawność), która zawiera informację o chorobie oczu (przyczynie utraty wzroku) lub specjalny znak 04-O.
Wszyscy seniorzy, którzy planują podróż poza miasto muszą pamiętać, że nie wystarczy zabrać ze sobą dowód osobisty. Niezbędne są także dokumenty stwierdzające prawo do ulgowego przejazdu pociągiem lub PKS-em (np. legitymacja osoby niepełnosprawnej). Do każdego wyjazdu należy się dobrze przygotować.