Problem spożywania alkoholu w miejscach publicznych pojawia się wraz z pierwszymi oznakami wiosny. Pogoda zachęca do wyjścia z domu, a na ulicach, w parkach, czy na plażach pojawia się coraz więcej osób, które pragną zrelaksować się w promieniach słońca, nierzadko w towarzystwie butelki schłodzonego piwa czy wina. Alkohol, pomimo bycia substancją psychoaktywną, jest używką legalną w Polsce, jednakże jego spożycie w miejscu publicznym może zakończyć się popełnieniem wykroczenia i koniecznością zapłacenia kary grzywny.
Definicję legalną napoju alkoholowego, a także podstawę prawną wystawienia mandatu za spożywanie alkoholu w miejscach publicznych reguluje Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Ustawa ta stanowi, w art. 46 ust. 1, że napojem alkoholowym jest produkt przeznaczony do spożycia zawierający alkohol etylowy pochodzenia rolniczego w stężeniu przekraczającym 0,5% objętościowych alkoholu.
Zakaz spożywania alkoholu w miejscu publicznym do tego nieprzeznaczonym został uregulowany w art. 14 ust. 2a: „Zabrania się spożywania napojów alkoholowych w miejscu publicznym, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów.” Natomiast sankcję za nieprzestrzeganie zakazu przewiduje art. 431 ust. 1: „Kto spożywa napoje alkoholowe wbrew zakazom określonym w art. 14 ust. 1 i 2a-6 albo nabywa lub spożywa napoje alkoholowe w miejscach nielegalnej sprzedaży, albo spożywa napoje alkoholowe przyniesione przez siebie lub inną osobę w miejscach wyznaczonych do ich sprzedaży lub podawania, podlega karze grzywny.”
Jak stanowi ust. 2 powyższego przepisu, usiłowanie spożycia alkoholu w warunkach wyżej wymienionych również jest karalne. Usiłowanie popełnienia wykroczenia jakim jest spożywanie alkoholu w miejscu publicznym do tego nieprzeznaczonym zachodzi na przykład wówczas, gdy policjanci nakryją osobę na podjęciu próby wypicia alkoholu poprzez chociażby podniesienie w kierunku ust otwartej butelki lub puszki zawierającej ww. napój.
W tym miejscu należy wskazać, że jako miejsce publiczne rozumieć należy przestrzeń dostępną dla ogółu, do której nieograniczony dostęp ma bliżej nieokreślona liczba ludzi, chociażby w chwili zachowania sprawcy nikt poza nim samym tam się nie znajdował. Przykładowo, miejscem
publicznym są: ulica, plac, park, sklep, dworzec, urząd. Ponadto miejsce publiczne służy przede wszystkim zaspokajaniu potrzeb użytkujących je osób, m.in. w zakresie wypoczynku, rekreacji, komunikacji czy np. edukacji. Najczęściej stanowi własność Skarbu Państwa lub jednostek
samorządu terytorialnego. Nie jest jednak wykluczone, by było ono własnością podmiotów prywatnych np. sklep, hala sportowa, sala zabaw.
Należy jednak wskazać, że ustawodawca przewidział odstępstwo od powyższego zakazu, dzięki któremu możliwe jest spożywanie alkoholu w miejscu publicznym bez obaw o narażenie się na otrzymanie mandatu.
Odstępstwo od zakazu zostało uregulowane w art. 14 ust. 2b ww. ustawy:
„Rada gminy może wprowadzić, w drodze uchwały, w określonym miejscu publicznym na terenie gminy odstępstwo od zakazu spożywania napojów alkoholowych, jeżeli uzna, że nie będzie to miało negatywnego wpływu na odpowiednie kształtowanie
polityki społecznej w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, (…), i nie będzie zakłócało bezpieczeństwa i porządku publicznego.”
Oznacza to, że alkohol może być legalnie spożywany w miejscu publicznym na obszarach i w czasie, które zostały wyznaczone przez władze miasta na mocy podjętej przez radę gminy uchwały. Warto zatem sprawdzić czy dana gmina wskazała w swojej uchwale miejsca „pod
chmurką”, które umożliwiają mieszkańcom spożywanie alkoholu bez obaw o zostanie ukaranym mandatem, zanim zdecydujemy się chwycić butelkę czy puszkę napoju alkoholowego i wyruszyć z nią w plener. W przypadku Zielonej Góry takim dozwolonym obszarem jest najczęściej deptak
w czasie Winobrania. Warto też pamiętać, że jeśli jednak osoba pijąca alkohol w miejscu publicznym złamie zakaz jego spożywania i uzna wystawiony przez policjantów czy straż miejską mandat za niezasadny, może odmówić jego przyjęcia. Policja sporządzi wówczas wniosek o ukaranie i skieruje go na drogę postępowania sądowego. Podczas rozprawy obwiniony będzie mógł podjąć obronę swoich praw.
Artykuł powstał w ramach realizowanego przez Stowarzyszenie CIVIS SUM zadania publicznego pt.: „Prowadzenie punktu nieodpłatnej pomocy prawnej i dwóch punktów nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz realizacja zadań z zakresu edukacji prawnej na terenie miasta Zielona Góra w 2024 r.” finansowanego ze środków przekazanych przez Miasto Zielona Góra. Artykuł jest wkładem własnym osobowym do ww. zadania.