Zatarcie skazania to instytucja prawna umożliwiająca usunięcie informacji o skazaniu z rejestrów karnych, co prowadzi do tego, że osoba jest traktowana jakby nigdy nie była skazana. Jest to mechanizm mający na celu ułatwienie resocjalizacji społecznej osób, które odbyły karę i przestrzegały prawa po jej zakończeniu.
Podstawy prawne zatarcia skazania
Zatarcie skazania w Polsce reguluje Kodeks karny. Zgodnie z art. 106-108, zatarcie skazania następuje z mocy prawa lub na wniosek osoby skazanej po spełnieniu określonych warunków.
Automatyczne zatarcie skazania
Zgodnie z art. 107 Kodeksu karnego, zatarcie skazania następuje z mocy prawa po upływie określonego czasu od odbycia kary, zwolnienia jej odbycia lub od przedawnienia jej wykonania. Czas ten zależy od rodzaju przestępstwa i wysokości orzeczonej kary.
1. W przypadku skazania na karę pozbawienia wolności, w tym dożywotniego pozbawienia wolności – zatarcie następuje po 10 latach od zakończenia odbywania kary, jej darowania bądź przedawnienia wykonania.
2. W przypadku skazania na karę ograniczenia wolności – zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
3. W przypadku skazania na grzywnę – zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
4. W razie odstąpienia od wymierzenia kary – zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia.
5. W przypadku kar orzeczonych z warunkowym zawieszeniem ich wykonania – zatarcie następuje z upływem roku od upływu okresu próby.
Jeżeli obok kary sąd wymierzył skazanemu środek karny (na przykład w postaci zakazu prowadzenia pojazdów), przepadek lub środek kompensacyjny (na przykład w postaci obowiązku naprawienia szkody), zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania.
Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego.
Należy również wskazać, że zatarcie skazania następuje co do wszystkich skazań jednocześnie. Oznacza to, że zatarcia nie następują z upływem czasu – po kolei co do każdej z kar. Co za tym idzie, jeśli ktoś oczekuje na zatarcie swojego skazania, a tuż przed upływem terminu zostanie skazany po raz kolejny, wówczas to stare skazanie będzie widniało w rejestrach tak długo, aż zatrze się nowa kara. Innymi słowy termin zatarcia biegnie w tym wypadku od nowa.
Wniosek o zatarcie skazania
W przypadku kary pozbawienia wolność niższej niż trzy lata osoba skazana może po upływie pięciu lat od wykonania lub darowania kary złożyć wniosek o wcześniejsze zatarcie skazania. Wniosek taki rozpatruje sąd, który bierze pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy i postępowanie skazanego po odbyciu kary.
Skutki zatarcia skazania
Po zatarciu skazania osoba jest traktowana jakby nigdy nie była skazana. Skutki tego są istotne zarówno w sferze prawnej, jak i społecznej.
1. Czystość kartoteki karnej – informacja o skazaniu jest usuwana z Krajowego Rejestru Karnego, co oznacza, że osoba może uzyskać zaświadczenie o niekaralności.
2. Prawo do prywatności – pracodawcy, urzędy i inne instytucje nie mają dostępu do informacji o zatarciu skazania.
3. Resocjalizacja społeczna – osoba z zatarciem skazania może uczestniczyć w życiu społecznym, w tym ubiegać się o pracę, stanowiska publiczne oraz prawa obywatelskie.
Wyjątek
Polskie prawo przewiduje wyjątek, gdy pomimo upływu czasu, zatarcie skazania w ogóle nie jest możliwe. Art. 106a Kodeksu Karnego stanowi, że nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15.
Zatarcie skazania jest ważnym elementem polskiego systemu prawnego, który pozwala osobom skazanym na resocjalizację ze społeczeństwem po odbyciu kary. Daje szansę na nowy start, bez kryminalnej przeszłości. Rygorystyczna regulacja przepisów zapewnia, że tylko osoby zasługujące na rehabilitację, mogą z niej skorzystać.
Osoby, które borykają się z problemami prawnymi, a nie są w stanie pokryć kosztów odpłatnej pomocy, mogą skorzystać z darmowej porady w punktach nieodpłatnych porad prawnych i obywatelskich w Gorzowie Wlkp., ul. Wawrzyniaka 4.
Obowiązują zapisy na porady pod nr tel.: 95 73 55 909. Więcej informacji na www.edukacja-prawna.info.pl/gorzow-wielkopolski
Artykuł powstał w ramach realizowanego przez Stowarzyszenie CIVIS SUM zadania publicznego pt.: „Prowadzenie punktu nieodpłatnej pomocy prawnej w godz.: 11:30-15:30 oraz realizacja zadań z zakresu edukacji prawnej na terenie Miasta Gorzowa Wielkopolskiego w 2024 r.” finansowanego ze środków pochodzących z budżetu Państwa przekazanych przez Miasto Gorzów Wielkopolski.