Sezon wiosenno-letni sprzyja amatorom jazdy rowerowej i coraz popularniejszych hulajnóg elektrycznych. Zarówno ścieżki rowerowe, jak i inne drogi, są pełne jednośladów, kierowanych przez dużych i małych zwolenników.
O ile od osób pełnoletnich nie wymaga się posiadania odpowiednich uprawnień na kierowanie rowerem czy hulajnogą elektryczną, o tyle młodsze osoby mają obowiązek posiadać dokument uprawniający do jazdy powyższymi pojazdami. Dokumentem tym może być karta rowerowa albo prawo jazdy.
Zasady dotyczące kierowania przez dzieci i młodzież do lat 18 rowerami i hulajnogami elektrycznymi zostały określone w Ustawie Prawo o ruchu drogowym oraz Ustawie o Kierujących pojazdami.
Według powyższych ustaw, dla dzieci w wieku do lat 10 nie został przewidziany żaden dokument uprawniający do jazdy rowerem czy hulajnogą elektryczną. W przypadku roweru, dziecko do lat 10 może się nim poruszać tylko pod opieką osoby dorosłej i wówczas traktowane jest jako pieszy, co uprawnia je do jazdy wyłącznie po drodze dla pieszych. Z kolei poruszanie się na drodze hulajnogą elektryczną przez dziecko poniżej lat 10 jest absolutnie zabronione, chyba że dziecko pozostaje pod opieką osoby dorosłej i kieruje hulajnogą w obrębie strefy zamieszkania. Dorosły opiekun dziecka, który ignoruje zakaz poruszania się małoletniego po drodze rowerowej, popełnia wykroczenie, które, zgodnie z art. 89 Kodeksu wykroczeń, może narazić go na konsekwencje w postaci nałożenia na niego kary grzywny albo kary nagany – „Kto, mając obowiązek opieki lub nadzoru nad małoletnim do lat 7, dopuszcza do przebywania małoletniego na drodze publicznej lub na torach pojazdu szynowego, podlega karze grzywny albo karze nagany.” Grzywna za popełnienie wykroczenia może wynieść do 5000 zł.
Po ukończeniu 10 do 18 roku życia, aby móc samodzielnie prowadzić rower albo hulajnogę elektryczną, niepełnoletni zobowiązani są do posiadania dokumentu uprawniającego ich do jazdy powyższymi jednośladami – karty rowerowej albo prawa jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T. Kartę rowerową może wydać Dyrektor szkoły, gdy dziecko jest uczniem szkoły podstawowej i posiada zgodę rodzica lub opiekuna. Wydanie karty przez Dyrektora szkoły jest nieodpłatne. Uprawnionymi do wydania karty rowerowej są również Dyrektor wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego oraz przedsiębiorca prowadzący ośrodek szkolenia dla kierowców posiadający poświadczenie potwierdzające spełnienie dodatkowych wymagań wydane przez starostę.
Aby otrzymać kartę rowerową małoletni mają obowiązek uczestniczenia w szkoleniach, które składają się z zajęć teoretycznych z zakresu wiedzy o ruchu drogowym oraz pierwszej pomocy, a także z zajęć praktycznych, obejmujących wiedzę techniczną oraz sprawdzenie umiejętności jazdy na specjalnie przystosowanych placach manewrowych. Po ukończeniu szkolenia, kandydat zostaje dopuszczony do egzaminu składającego się z dwóch części odpowiadających zakresem przeprowadzonych zajęć – części teoretycznej i części praktycznej. Zdanie egzaminu z części teoretycznej wiąże się z dopuszczeniem zdającego do egzaminu praktycznego. Uzyskanie pozytywnego wyniku z obu egzaminów uprawnia małoletniego do otrzymania karty rowerowej.
Drugim dokumentem uprawniającym osobę niepełnoletnią do prowadzenia roweru czy hulajnogi elektrycznej jest prawo jazdy. W zależności od kategorii, prawo jazdy może otrzymać osoba, która ukończyła lat 14 – kategoria AM (motorower, czterokołowiec lekki) albo 16 – kategorie A1 (motocykle o pojemności skokowej silnika do 125 cm3, mocy do 11 kW lub trójkołowce do 15 kW), B1 (czterokołowcem), T (maszyny rolnicze). Kursy na prawo jazdy prowadzone są przez ośrodki szkolenia kierowców. Tak jak w przypadku ubiegania się o kartę rowerową, konieczne jest uczęszczanie na zajęcia z zakresu teorii i praktyki oraz zdanie egzaminu obejmującego zdobytą podczas zajęć wiedzę. Kursy na prawo jazdy są odpłatne.
Brak uprawnień do prowadzenia roweru czy hulajnogi elektrycznej przez osobę niepełnoletnią wiąże się z konsekwencjami przewidzianymi przez Kodeks wykroczeń w art. 94 §1a – „Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd inny niż mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze nagany albo karze grzywny do 1500 złotych.” Mandaty mogą być nakładane wyłącznie na osoby, które ukończyły 17 lat. W przypadku młodszych osób, nałożenie grzywny nie jest możliwe, co wcale nie oznacza, że nie poniosą one żadnych konsekwencji, albowiem za naruszenie przez małoletnich prawa odpowiadają ich rodzice, co wiąże się dla nich z koniecznością poniesienia odpowiedzialności przed sądem rodzinnym i nieletnich.
Warto w tym miejscu wspomnieć również o hulajnogach elektrycznych posiadających siodełko. W Polsce pojazd ten nie jest uznawany za hulajnogę elektryczną i nie podlega przepisom z nią związanym. Spowodowane jest to faktem, że w definicji hulajnogi elektrycznej wskazany jest brak siedziska – „hulajnoga elektryczna (jest to) pojazd napędzany elektrycznie, dwuosiowy, z kierownicą, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe”. W świetle prawa pojazd taki może zostać uznany za motorower, co wiąże się z koniecznością nie tylko posiadania odpowiednich uprawnień przez jego właściciela, ale również dowodu rejestracyjnego i ubezpieczenia OC. Poruszanie się na niezarejestrowanej hulajnodze elektrycznej z siodełkiem naraża kierującego na grzywnę z tytułu prowadzenia pojazdu niedopuszczonego do ruchu (art. 94 § 2 Kodeksu wykroczeń).
Osoby, które borykają się z problemami prawnymi, a nie są w stanie pokryć kosztów odpłatnej pomocy, mogą skorzystać z darmowej porady w punktach nieodpłatnych porad prawnych i obywatelskich w Zielonej Górze – adres: budynek Urzędu Miasta przy ul. Dąbrowskiego 41. Obowiązują zapisy na porady pod nr tel.: 68/ 456 48 34.
Więcej informacji na www.edukacja-prawna.info.pl/zielona-gora
Artykuł powstał w ramach realizowanego przez Stowarzyszenie CIVIS SUM zadania publicznego pt.: „Prowadzenie punktu nieodpłatnej pomocy prawnej i dwóch punktów nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz realizacja zadań z zakresu edukacji prawnej na terenie miasta Zielona Góra w 2024r.” finansowanego ze środków przekazanych przez Miasto Zielona Góra.